1.1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1.100 Γενικά
- Οι αριθμοδείκτες είναι σχέσεις μεταξύ μεγεθών, λογιστικής ή στατιστικής προελεύσεως, που καταρτίζονται με σκοπό τον προσδιορισμό της πραγματικής θέσεως ή της αποδοτικότητας των διαφόρων τμημάτων ή ολόκληρων τομέων της οικονομικής μονάδας και, σε τελική ανάλυση, της πραγματικής καταστάσεως ολόκληρης της οικονομικής μονάδας ή και γενικότερα του κλάδου στον οποίο ανήκει η μονάδα αυτή.
- Με τους αριθμοδείκτες προσδιορίζεται η σχέση μεταξύ βασικών επιχειρηματικών μεγεθών, διευκολύνεται η επιχειρηματική δράση και εξηγούνται τα αποτελέσματα που προκύπτουν απ’ αυτή. Με το σύστημα των αριθμοδεικτών προσδιορίζεται, επίσης, ο βαθμός αποδόσεως των διάφορων δραστηριοτήτων της οικονομικής μονάδας, με σκοπό την ορθολογικότερη εκμετάλλευση των μέσων δράσεών της.
- Η συσχέτιση βασικών μεγεθών από τη θέση και τη δραστηριότητα των οικονομικών μονάδων και ο προσδιορισμός των αριθμοδεικτών, που γίνεται με βάση τα μεγέθη αυτά, οδηγεί στη δημιουργία μιας πυραμίδας, στην κορυφή της οποίας βρίσκεται ο δείκτης:
| Αποτελέσματα ———————— Ίδια Κεφάλαια |
|
| Με την παραπέρα ανάλυση του κορυφαίου αυτού δείκτη προχωρεί η διερεύνηση στην οικονομική μονάδα προς τρεις βασικές κατευθύνσεις: | |
|
α. την ανάλυση της οικονομικής διαρθρώσεώς της |
- Για την κατάρτιση των αριθμοδεικτών τα λογιστικά μεγέθη λαμβάνονται από:
- Οι αριθμοδείκτες καταρτίζονται με βάση τους εξής κανόνες:
2.1.101 Χρησιμότητα των αριθμοδεικτών στα πλαίσια του ΓΛΣ
- Για την κατάρτιση των αριθμοδεικτών που εξασφαλίζονται από το Γενικό Λογιστικό Σχέδιο, οι οικονομικές μονάδες οδηγούνται από τις αρχές της ορθολογικής διαχειρίσεως και διοικήσεως και από τη σκοπιμότητα βελτιώσεως και συστηματοποιήσεως της οικονομικής έρευνας και αναλύσεως στον τομέα της δραστηριότητάς τους.
- Οι ακόλουθοι βασικοί στόχοι, που διέπουν την κατάρτιση των αριθμοδεικτών του κεφ. 4.2, λαμβάνονται υπόψη από τις οικονομικές μονάδες:
- α. Η εξασφάλιση των μέσων διαγνώσεως και εκτιμήσεως των όρων ή συνθηκών κάτω από τις οποίες λειτουργούν οι οικονομικές μονάδες.
- β. Η κατάρτιση των δεικτών με τρόπο ενιαίο, ώστε να είναι δυνατή η σύγκρισή τους με τους αντίστοιχους δείκτες ομοειδών οικονομικών μονάδων.
- γ. Η καλύτερη αξιοποίηση του λογιστικού και στατιστικού υλικού των οικονομικών μονάδων, για την εξυπηρέτηση όχι μόνο των αναγκών τους και πλατύτερα εκείνων που ασχολούνται με την έρευνα των διάφορων τομέων της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και γενικότερα, π.χ. των Οργανισμών ή Υπηρεσιών που απασχολούνται με οικονομικές και κοινωνικές μελέτες σε υψηλότερο επίπεδο.
2.2.102 Κατηγορίες αριθμοδεικτών
- Οι αριθμοδείκτες ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται στην κατάρτισή τους και τον τύπο της επιχειρηματικής έρευνας και αναλύσεως που επιδιώκεται.
- Οι αριθμοδείκτες του κεφ. 4.2 ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες από τις οποίες:
- – Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τους αριθμοδείκτες οι οποίοι εξυπηρετούν τις ανάγκες αξιολογήσεως της οικονομικής θέσεως της οικονομικής μονάδας, όπως αυτή εμφανίζεται σε στατική μορφή. Τα στοιχεία που είναι αναγκαία για την κατάρτιση των αριθμοδεικτών αυτών αντλούνται βασικά από τους λογαριασμούς του ισολογισμού, δηλαδή από τις ομάδες 1-5 του σχεδίου λογαριασμών.
- – Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους αριθμοδείκτες οι οποίοι εξυπηρετούν τις ανάγκες αναλύσεως της δυναμικής εικόνας της επιχειρηματικής προσπάθειας και του αποτελέσματος που προκύπτει από τη λειτουργία της οικονομικής μονάδας. Τα στοιχεία που είναι αναγκαία για την κατάρτιση των αριθμοδεικτών αυτών αντλούνται βασικά από τους λογαριασμούς οργανικών, κατ’ είδος, εξόδων και εσόδων (ομάδες 6-7 του σχεδίου λογαριασμών), γενικής εκμεταλλεύσεως και αποτελεσμάτων (ομάδα 8 του σχεδίου λογαριασμών).
- – Η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει δείκτες οι οποίοι εξυπηρετούν την ανάγκη συσχετίσεως των στατικών στοιχείων του ισολογισμού προς τα δυναμικά στοιχεία της εκμεταλλεύσεως, με σκοπό τον προσδιορισμό της ορθολογικής ή μη χρησιμοποιήσεως των μέσων της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
- Οι αριθμοδείκτες του κεφ. 4.2, κατά κατηγορίες, είναι οι εξής:
α. Οικονομικής Διαρθρώσεως
| 1. | Κυκλοφορούν» ενεργητικό | % |
| Σύνολο ενεργητικού | ||
| 2. | Ίδια κεφάλαια | % |
| Σύνολο υποχρεώσεων | ||
| 3. | Ίδια κεφάλαια | % |
| Πάγιο ενεργητικό | ||
| 4. | «Κυκλοφορούν» ενεργητικό | % |
| Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις | ||
| 5. | Κεφάλαιο κινήσεως | % |
| «Κυκλοφορούν» ενεργητικό |
β. Αποδόσεως και Αποδοτικότητας
| 6. | Καθαρά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως | % |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών | ||
| 7. | Καθαρά αποτελέσματα χρήσεως προ φόρων | % |
| Ίδια κεφάλαια | ||
| 8. | Μικτά αποτελέσματα | % |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών | ||
| 9. | Μικτά αποτελέσματα | % |
| Κόστος πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών | ||
| 10. | Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών | % |
| Ίδια κεφάλαια | ||
| 11. | Κόστος πωλήσεων αποθεμάτων | % |
| Μέσος όρος αποθεμάτων περιόδου |
γ. Διαχειριστικής Πολιτικής
| 12. | Νέες επενδύσεις | % |
| Περιθώριο αυτοχρηματοδοτήσεως | ||
| 13. | Υποχρεώσεις προς προμηθευτές | Χ 360 = ημέρες |
| Αγορές αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση | ||
| 14. | Απαιτήσεις από πελάτες | Χ 360 = ημέρες |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση | ||
| 15. | Απαιτήσεις από πωλήσεις αποθεμάτων & υπηρεσιών | Χ 360 = ημέρες |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών |
3.1.1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ
3.1.100 Εννοιολογικό περιεχόμενο των όρων των αριθμοδεικτών του κεφ. 4.2.
Σύμφωνα με όσα καθορίζονται στα επιμέρους κεφάλαια του ΓΛΣ και στις σχετικές παραγράφους τους, το περιεχόμενο των όρων των αριθμοδεικτών του κεφ. 4.2, με την αλφαβητική σειρά τους, είναι το εξής:
- Αγορές αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση. Για τη συγκεκριμένη περίοδο προσδιορίζονται με οποιοδήποτε τρόπο οι αγορές αποθεμάτων και υπηρεσιών που γίνονται με πίστωση. Έναν από τους τρόπους αποτελεί ο προσδιορισμός του αθροίσματος των καθαρών πιστώσεων (πιστώσεις μείον αντιλογισμοί) των λογ/σμών 50.00-50.04.
- Απαιτήσεις από πελάτες. Για τον προσδιορισμό των απαιτήσεων από πελάτες αθροίζονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών 30.00 «πελάτες εσωτερικού», 30.01 «πελάτες εξωτερικού», 30.02 «Ελληνικό Δημόσιο», 30.03 «Ν.Π.Δ.Δ. και Δημόσιες Επιχειρήσεις», 30.06 «πελάτες – παρακρατημένες εγγυήσεις», 30.97 «πελάτες επισφαλείς», 30.98 «Ελληνικό Δημόσιο λογ. επίδικων απαιτήσεων» και 30.99 «λοιποί πελάτες λογ. επίδικων απαιτήσεων».
- Απαιτήσεις από πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών. Για τον προσδιορισμό των απαιτήσεων από πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών αθροίζονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών των πελατών (όρος Νο 2: απαιτήσεις από πελάτες) και τα υπόλοιπα των ανείσπρακτων γραμματίων εισπρακτέων, οπουδήποτε και αν βρίσκονται αυτά, δηλαδή των λογαριασμών 31.00 «γραμμάτια στο χαρτοφυλάκιο», 31.01 «γραμμάτια στις Τράπεζες για είσπραξη», 31.02 «γραμμάτια στις Τράπεζες σε εγγύηση», 31.03 «γραμμάτια σε καθυστέρηση», 31.07 «γραμμάτια σε Ξ.Ν. στο χαρτοφυλάκιο», 31.08 «γραμμάτια σε Ξ.Ν. στις Τράπεζες για είσπραξη», 31.09 «γραμμάτια σε Ξ.Ν. στις Τράπεζες σε εγγύηση» και 31.10 «γραμμάτια σε Ξ.Ν. σε καθυστέρηση».
- Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. Το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών Γ (ΙΙ) «βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις» και Δ «μεταβατικοί λογαριασμοί παθητικού» του παθητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
- Διαρκή κεφάλαια. Το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών Α «ίδια κεφάλαια» και Γ (Ι) «μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις» του παθητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103. Τα κονδύλια της κατηγορίας Α λαμβάνονται μειωμένα κατά τα ποσά των κατηγοριών Α «οφειλόμενο κεφάλαιο» και Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση» του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
- Ίδια κεφάλαια. Το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών Α (Ι) «ίδια κεφάλαια», Α (ΙΙ) «διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο», Α (ΙΙΙ) «διαφορές αναπροσαρμογής – επιχορηγήσεις επενδύσεων», Α (IV) «αποθεματικά κεφάλαια» και Α (V) «αποτελέσματα εις νέο» του παθητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103. Τα κονδύλια των κατηγοριών Α (Ι) και Α (ΙΙ) λαμβάνονται μειωμένα κατά τα ποσά των κατηγοριών Α «οφειλόμενο κεφάλαιο» και Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση» του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
- Καθαρά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως. Το υπόλοιπο του λογαριασμού 80, το οποίο απεικονίζεται και στην κατάσταση του λογαριασμού γενικής εκμεταλλεύσεως της παρ. 4.1.402 (κέρδη ή ζημίες εκμεταλλεύσεως).
- Καθαρά αποτελέσματα χρήσεως πριν από την αφαίρεση του φόρου εισοδήματος και των λοιπών μη ενσωματωμένων στο λειτουργικό κόστος φόρων. Το υπόλοιπο του λογαριασμού 86, το οποίο απεικονίζεται και στην κατάσταση του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως της παρ. 4.1.202 (κέρδη ή ζημίες χρήσεως προ φόρων).
- Κεφάλαιο κινήσεως (με την έννοια του καθαρού «κυκλοφορούντος» ενεργητικού). Για τον προσδιορισμό του κεφαλαίου κινήσεως αθροίζονται τα κονδύλια του κυκλοφορούντος ενεργητικού (Δ (Ι) «αποθέματα», Δ (ΙΙ) «απαιτήσεις», Δ (ΙΙΙ) «χρεόγραφα» και Δ (IV) «διαθέσιμα»), μειωμένα κατά το ποσό της κατηγορίας Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση», και τα κονδύλια της κατηγορίας Ε «μεταβατικοί λογαριασμοί ενεργητικού» του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103. Από το άθροισμα αυτό αφαιρείται το άθροισμα των κονδυλίων Γ (ΙΙ) «βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις» και Δ «μεταβατικοί λογαριασμοί παθητικού» του παθητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103. Η διαφορά (+ ή -) απεικονίζει το κεφάλαιο κινήσεως κάθε οικονομικής μονάδας στο τέλος της περιόδου προσδιορισμού του.
Aλλος τρόπος προσδιορισμού του κεφαλαίου κινήσεως, που καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα, είναι ο εξής:
Αθροίζονται τα καταβλημένα ίδια κεφάλαια και οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις και από το άθροισμα αυτό αφαιρείται το πάγιο ενεργητικό. Στο πάγιο ενεργητικό περιλαμβάνονται και τα κονδύλια της κατηγορίας Β «έξοδα εγκαταστάσεως» του ενεργητικού της καταστάσεως ισολογισμού της παρ. 4.1.103. Στα καταβλημένα ίδια κεφάλαια περιλαμβάνονται τα κονδύλια της κατηγορίας Β «προβλέψεις για κινδύνους και έξοδα» του παθητικού του αυτού ισολογισμού. Τα καταβλημένα ίδια κεφάλαια αποτελούνται από τα κονδύλια της κατηγορίας Α «ίδια κεφάλαια» του παθητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103, μειωμένα κατά τα ποσά των κατηγοριών Α «οφειλόμενο κεφάλαιο» και Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση» του ενεργητικού του αυτού ισολογισμού.
- Κόστος πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών. Για τον προσδιορισμό του κόστους πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών αθροίζονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών 70 έως και 73 και από το άθροισμα που προκύπτει αφαιρείται το υπόλοιπο του λογαριασμού 86.00.00 «μικτά αποτελέσματα (κέρδη ή ζημίες) εκμεταλλεύσεως». Το κόστος πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών απεικονίζεται και στην κατάσταση του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως της παρ. 4.1.202.
- Κόστος πωλήσεων αποθεμάτων. Για τον προσδιορισμό του κόστους πωλήσεων αποθεμάτων (εμπορευμάτων, έτοιμων και ημιτελών προϊόντων, καθώς και λοιπών αποθεμάτων του λογ. 72), από το κόστος πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών αφαιρείται το κόστος πωλήσεων υπηρεσιών.
- «Κυκλοφορούν» ενεργητικό. Το άθροισμα των κονδυλίων Δ (Ι) «αποθέματα», Δ (ΙΙ) «απαιτήσεις» (εκτός από το ποσό της κατηγορίας Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση»), Δ (ΙΙΙ) «χρεόγραφα», Δ (IV) «διαθέσιμα» και Ε «μεταβατικοί λογαριασμοί ενεργητικού» του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
- Μικτά αποτελέσματα. Το υπόλοιπο του λογαριασμού 86.00.00 «μικτά αποτελέσματα (κέρδη ή ζημίες) εκμεταλλεύσεως», το οποίο απεικονίζεται και στην κατάσταση του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως της παρ. 4.1.202.
- Μέσος όρος αποθεμάτων περιόδου. Για τον προσδιορισμό του μέσου όρου αποθεμάτων περιόδου, αθροίζονται τα αποθέματα ενάρξεως και λήξεως της περιόδου των λογαριασμών 20-28 και το άθροισμα διαιρείται με τον αριθμό 2. Τα αποθέματα ενάρξεως της χρήσεως και τα αποθέματα τέλους χρήσεως απεικονίζονται και στην κατάσταση του λογαριασμού της γενικής εκμεταλλεύσεως της παρ. 4.1.402.
Περισσότερο ακριβής τρόπος υπολογισμού του μέσου όρου αποθεμάτων της περιόδου είναι εκείνος, σύμφωνα με τον οποίο λαμβάνονται υπόψη τα μηνιαία αποθέματα. Συγκεκριμένα, στο τέλος κάθε μήνα αθροίζονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών 94 «αποθέματα» και των σχετικών υπολογαριασμών του 93 «κόστος παραγωγής (παραγωγή σε εξέλιξη)» και το άθροισμα διαιρείται με τον αριθμό των μηνών της περιόδου. Η επιλογή του τρόπου αυτού αφήνεται στην κρίση της οικονομικής μονάδας.
- Νέες επενδύσεις. Οι αυξήσεις του πάγιου ενεργητικού που γίνονται μέσα στη χρήση (λογ. ομάδας 1 σχεδίου λογαριασμών), για τον προσδιορισμό των οποίων δε λαμβάνονται υπόψη οι λογαριασμοί 16.10-16.19 «έξοδα πολυετούς αποσβέσεως» και οι λογαριασμοί 18.02-18.14 «μακροπρόθεσμες απαιτήσεις».
- Πάγιο ενεργητικό. Το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών Γ (Ι) «ασώματες ακινητοποιήσεις», Γ (ΙΙ) «ενσώματες ακινητοποιήσεις» και Γ (ΙΙΙ) «συμμετοχές και άλλες χρηματοοικονομικές απαιτήσεις» του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
- Περιθώριο αυτοχρηματοδοτήσεως. Για τον προσδιορισμό του περιθωρίου αυτοχρηματοδοτήσεως αθροίζονται αλγεβρικά τα κέρδη χρήσεως που δε διανέμονται (μετά την αφαίρεση των φόρων – εισφοράς ΟΓΑ – λοιπών φόρων που δεν περιλαμβάνονται στο λειτουργικό κόστος) ή οι ζημίες χρήσεως (μετά την προσαύξησή τους με τους λοιπούς φόρους που δεν περιλαμβάνονται στο λειτουργικό κόστος) και οι αποσβέσεις χρήσεως των λογαριασμών 66 και 85. Τα κέρδη που δε διανέμονται απεικονίζονται στον πίνακα διαθέσεως αποτελεσμάτων της παρ. 4.1.302 (λογ. 41.02 «τακτικό αποθεματικό», 41.03 «αποθεματικά καταστατικού», 41.04-05 «ειδικά και έκτακτα αποθεματικά», 41.08 «αφορολόγητα αποθεματικά» και 42.00 «υπόλοιπο κερδών εις νέο»). Στον ίδιο πίνακα απεικονίζονται και τα καθαρά αποτελέσματα χρήσεως (κέρδη ή ζημίες λογ. 86.99), ο φόρος εισοδήματος και η εισφορά ΟΓΑ (λογ. 88.08), καθώς και οι λοιποί μη ενσωματωμένοι στο λειτουργικό κόστος φόροι (λογ. 88.09).
- Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών. Για τον προσδιορισμό των πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών αθροίζονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών 70 «πωλήσεις εμπορευμάτων», 71 «πωλήσεις προϊόντων έτοιμων και ημιτελών», 72 «πωλήσεις λοιπών αποθεμάτων και άχρηστου υλικού», 73 «πωλήσεις υπηρεσιών», 74 «επιχορηγήσεις και διάφορα έσοδα πωλήσεων» και 75 «έσοδα παρεπόμενων ασχολιών». Τα υπόλοιπα των λογαριασμών 70, 71, 72 και 73 απεικονίζονται και στην κατάσταση του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως της παρ. 4.1.102 με τον τίτλο «κύκλος εργασιών (πωλήσεις)». Στον ίδιο πίνακα απεικονίζονται και τα υπόλοιπα των λογαριασμών 74 και 75. Συγκεκριμένα τα τελευταία αυτά υπόλοιπα προκύπτουν από τα «άλλα έσοδα εκμεταλλεύσεως» μετά την αφαίρεση των «χρησιμοποιημένων προβλέψεων προς κάλυψη εξόδων εκμεταλλεύσεως» του λογαριασμού 78.05.
- Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση. Για τη συγκεκριμένη περίοδο προσδιορίζονται με οποιοδήποτε τρόπο οι πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση. Έναν από τους τρόπους αποτελεί ο προσδιορισμός του αθροίσματος των καθαρών χρεώσεων (χρεώσεις μείον αντιλογισμοί) των λογαριασμών 30.00-30.03.
- Σύνολο ενεργητικού. Το γενικό σύνολο ενεργητικού της καταστάσεως ισολογισμού τέλους χρήσεως της παρ. 4.1.103, το οποίο προκύπτει από το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών του ενεργητικού: Β «έξοδα εγκαταστάσεως», Γ «πάγιο ενεργητικό», Δ «κυκλοφορούν ενεργητικό» εκτός από το ποσό της κατηγορίας Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση» και Ε «μεταβατικοί λογαριασμοί ενεργητικού» της καταστάσεως αυτής.
- Σύνολο παθητικού. Το γενικό σύνολο παθητικού της καταστάσεως ισολογισμού τέλους χρήσεως της παρ. 4.1.103, το οποίο προκύπτει από το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών του παθητικού: Α «ίδια κεφάλαια», Β «προβλέψεις για κινδύνους και έξοδα», Γ «υποχρεώσεις» και Δ «μεταβατικοί λογαριασμοί παθητικού» της καταστάσεως αυτής. Τα κονδύλια της κατηγορίας Α «ίδια κεφάλαια» λαμβάνονται μειωμένα κατά τα ποσά των κατηγοριών Α «οφειλόμενο κεφάλαιο» και Δ (ΙΙ) (4) «κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση» του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
- Σύνολο υποχρεώσεων. Το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών Γ (Ι) «μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις» και Γ (ΙΙ) «βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις» του παθητικού της καταστάσεως ισολογισμού τέλους χρήσεως της παρ. 4.1.103.
- Υποχρεώσεις προς προμηθευτές. Για τον προσδιορισμό των υποχρεώσεων προς προμηθευτές αθροίζονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών 50.00 «προμηθευτές εσωτερικού», 50.01 «προμηθευτές εξωτερικού», 50.02 «Ελληνικό Δημόσιο», 50.03 «Ν.Π.Δ.Δ. και Δημόσιες Επιχειρήσεις», 50.06 «προμηθευτές – παρακρατημένες εγγυήσεις» και 50.08 «προμηθευτές εσωτερικού λογ. πάγιων στοιχείων», καθώς και τα υπόλοιπα των λογαριασμών 51.00 «γραμμάτια πληρωτέα σε Δρχ.», 51.01 «γραμμάτια πληρωτέα σε Ξ.Ν.» και 51.02 «γραμμάτια πληρωτέα εκδόσεως Ν.Π.Δ.Δ. και Δημόσιων Επιχειρήσεων», κατά το μέρος που αφορούν αγορές αποθεμάτων της ομάδας 2 και υπηρεσιών. Η ανάγκη διασπάσεως των γραμματίων πληρωτέων που αφορούν αγορές πάγιων στοιχείων εξυπηρετείται από τους τριτοβάθμιους υπολογαριασμούς των λογαριασμών 51.00, 51.01 και 51.02.
3.2.201 Το εννοιολογικό περιεχόμενο και η σκοπιμότητα που εξυπηρετούν οι αριθμοδείκτες του κεφ. 4.2.
| 1. | «Κυκλοφορούν» ενεργητικό | = (%) |
| Σύνολο ενεργητικού |
Ο αριθμοδείκτης αυτός, σε συνδυασμό με τον αριθμοδείκτη
Πάγιο ενεργητικό
Σύνολο ενεργητικού,
απεικονίζει την αναλογία των κεφαλαίων που έχουν διατεθεί στις δύο αυτές κατηγορίες δεσμεύσεώς τους.
Για την κατάρτιση του παραπάνω αριθμοδείκτη από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες αρχές:
– Το άριστο σημείο ισορροπίας μεταξύ κυκλοφορούντος και πάγιου ενεργητικού εξαρτάται από τον τομέα δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας.
– Οι οικονομικές μονάδες εντάσεως πάγιου κεφαλαίου είναι υποχρεωμένες να πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις για τεχνολογικούς λόγους.
– Οι βιομηχανικές μονάδες δεσμεύουν σημαντικά κεφάλαια σε πάγιες εγκαταστάσεις και μηχανολογικό εξοπλισμό, ενώ οι εμπορικές δεσμεύουν μεγάλα κεφάλαια σε αποθέματα.
– Οι διαφορές που παρουσιάζονται μεταξύ των οικονομικών μονάδων του αυτού κλάδου, αποκαλύπτουν τη διαφορετική πολιτική που ακολουθεί κάθε μία από τις μονάδες αυτές και εντοπίζουν την ορθότητα ή μη των επιχειρηματικών αποφάσεων στον τομέα των επενδύσεων.
| 2. | Ίδια κεφάλαια | = (%) |
| Σύνολο υποχρεώσεων |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει το βαθμό της οικονομικής αυτάρκειας της οικονομικής μονάδας.
Για τη μέτρηση της δανειακής εξαρτήσεως χρησιμοποιούνται οι αριθμοδείκτες:
| Σύνολο υποχρεώσεων | = (%) και | Ίδια κεφάλαια | = (%) |
| Σύνολο παθητικού | Σύνολο παθητικού |
Για την κατάρτιση των παραπάνω αριθμοδεικτών από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή τους λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες αρχές:
– Η άριστη σχέση είναι δυνατό να διαφέρει από μονάδα σε μονάδα, όχι μόνο επειδή ανήκουν σε διάφορους τομείς δραστηριότητας, αλλά και επειδή διαφέρουν ως προς το μέγεθος και την περιουσιακή τους διάρθρωση.
– Η τάση των οικονομικών μονάδων να επεκτείνονται σε διάφορους κλάδους δραστηριότητας, σε συνδυασμό με την προσπάθεια να διαφοροποιούν τα προϊόντα τους, επαυξάνει τις δυσκολίες εκτιμήσεως της οικονομικής τους αυτάρκειας.
| 3. | Ίδια κεφάλαια | = (%) |
| Πάγιο ενεργητικό |
Ο αριθμοδείκτης αυτός, ο οποίος απεικονίζει το βαθμό χρηματοδοτήσεως των ακινητοποιήσεων της οικονομικής μονάδας από τα ίδια κεφάλαιά της, καταρτίζεται στις εξής δύο παραλλαγές:
α. Υπό στενή έννοια, οπότε στα ίδια κεφάλαια περιλαμβάνονται μόνο το καταβλημένο κεφάλαιο, η (καταβλημένη) διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο και τα κάθε είδους αποθεματικά.
β. Υπό ευρύτερη έννοια, οπότε στα ίδια κεφάλαια, εκτός από το καταβλημένο κεφάλαιο, την (καταβλημένη) διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο και τα αποθεματικά, περιλαμβάνονται τόσο το υπόλοιπο κερδών που μεταφέρεται εις νέο, όσο και τα κεφάλαια (κυρίως όταν πρόκειται για ατομικές επιχειρήσεις και προσωπικές εταιρίες) που η φύση τους επιτρέπει την εξομοίωσή τους προς τα ίδια κεφάλαια (π.χ. καταθέσεις και δάνεια του επιχειρηματία ή των εταίρων).
Για την κατάρτιση του παραπάνω αριθμοδείκτη από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνεται υπόψη ότι η σταθερότητα που χαρακτηρίζει τα ίδια κεφάλαια προσδίδει στον τρόπο αυτό χρηματοδοτήσεως των μέσων δράσεως αναμφισβήτητη ασφάλεια, όταν ο λόγος του κλάσματος (= το πηλίκο της διαιρέσεως) είναι μεγαλύτερος από τη μονάδα (σε ποσοστό, όταν υπερβαίνει το 100%).
Η σταθερότητα αυτή, που χαρακτηρίζει και τα κεφάλαια που η οικονομική μονάδα δανείζεται μακροπρόθεσμα, εκφράζεται με το δείκτη:
| Σύνολο διαρκών κεφαλαίων | = (%) |
| Πάγιο ενεργητικό |
Για την κατάρτιση του αριθμοδείκτη αυτού από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνεται υπόψη ότι, όταν το πηλίκο της διαιρέσεως είναι μικρότερο από τη μονάδα («1), ένα μέρος των ακινητοποιήσεων της οικονομικής μονάδας χρηματοδοτείται από βραχυπρόθεσμα κεφάλαια. Αντίθετα, όταν το πηλίκο αυτό είναι μεγαλύτερο από τη μονάδα (»1), η οικονομική διάρθρωση της οικονομικής μονάδας θεωρείται ότι είναι καλή, χωρίς να αποκλείεται ανεπαρκής χρησιμοποίηση κεφαλαίων με επιπτώσεις στην αποδοτικότητα.
| 4. | «Κυκλοφορούν» ενεργητικό | = (%) |
| Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει τη γενική ρευστότητα της οικονομικής μονάδας. Για την αξιολόγηση της τιμής του λαμβάνεται υπόψη η σύνθεση των όρων του. Ειδικότερα, για το «κυκλοφορούν» ενεργητικό, λαμβάνονται υπόψη και τα μη εμπορεύσιμα αποθέματα και οι επισφαλείς απαιτήσεις.
Οι οικονομικές μονάδες, εκτός από τον παραπάνω δείκτη «γενικής ρευστότητας», προσδιορίζουν και το δείκτη «ειδικής ρευστότητας»:
| Διαθέσιμα | = (%) |
| Ληκτές υποχρεώσεις |
Ο αριθμοδείκτης αυτός επιτρέπει στην οικονομική μονάδα και στον εξωτερικό μελετητή να εκτιμούν αν και κατά πόσο οι ληκτές υποχρεώσεις καλύπτονται, σε δεδομένη στιγμή, από τα διαθέσιμα της κατηγορίας Δ (IV) του ενεργητικού του ισολογισμού της παρ. 4.1.103.
| 5. | Κεφάλαιο κινήσεως | = (%) |
| «Κυκλοφορούν» ενεργητικό |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει σε ποσοστό το τμήμα του «κυκλοφορούντος» ενεργητικού, το οποίο χρηματοδοτείται από το πλεόνασμα των διαρκών κεφαλαίων (ιδίων κεφαλαίων και μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων).
Για την κατάρτιση του παραπάνω αριθμοδείκτη από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες αρχές:
– Όταν είναι ίσος με τη μονάδα (=1), το σύνολο του παθητικού αποτελείται από διαρκή κεφάλαια.
– Όταν είναι ίσος με το μηδέν (=0), το κεφάλαιο κινήσεως είναι ανύπαρκτο.
– Όταν είναι μικρότερος από το μηδέν («0), τμήμα των ακινητοποιήσεων χρηματοδοτείται από βραχυπρόθεσμα δανειακά κεφάλαια.
| 6. | Καθαρά αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως | = (%) |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει την απόδοση της οικονομικής μονάδας, χωρίς το συνυπολογισμό των έκτακτων και ανόργανων αποτελεσμάτων των λογαριασμών της ομάδας 8.
Για τη μέτρηση της αποδόσεως της οικονομικής μονάδας χρησιμοποιείται επίσης ο δείκτης:
| Καθαρά αποτελέσματα χρήσεως προ φόρων (εισοδήματος | = (%) |
| ΟΓΑ – λοιπών μη ενσωματωμένων στο λειτουργικό κόστος) | |
| Σύνολο εσόδων |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει τη συνολική απόδοση της οικονομικής μονάδας, σε σύγκριση με τα συνολικά της έσοδα.
Το σύνολο των εσόδων προκύπτει από το άθροισμα όλων των κατηγοριών εσόδων που απεικονίζονται και στην κατάσταση του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως της παρ. 4.1.202.
| 7. | Καθαρά αποτελέσματα χρήσεως προ φόρων | = (%) |
| Ίδια κεφάλαια |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων της οικονομικής μονάδας.
Η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων είναι συνάρτηση του περιθωρίου επί των πωλήσεων, σε σχέση με την ταχύτητα ανακυκλώσεως των ιδίων κεφαλαίων, σύμφωνα με την εξίσωση:
| Καθαρά αποτελέσματα | Καθαρά αποτελέσματα | |||
| προ φόρων | = | προ φόρων | Χ | Πωλήσεις |
| Ίδια κεφάλαια | Πωλήσεις | Ίδια κεφάλαια |
Η αποδοτικότητα του συνόλου των απασχολούμενων κεφαλαίων προσδιορίζεται με το δείκτη:
| Καθαρά αποτελέσματα προ τόκων και φόρων | = (%) |
| Σύνολο απασχολούμενων κεφαλαίων |
| 8. | Μικτά αποτελέσματα | = (%) |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει το ποσοστιαίο μέγεθος του μικτού κέρδους επί των συνολικών πωλήσεων. Το μικτό κέρδος είναι το οικονομικό εκείνο περιθώριο με το οποίο κάθε οικονομική μονάδα καλύπτει:
– το λειτουργικό της κόστος που δεν απορροφάται από το κόστος παραγωγής,
– τους τόκους των δανειακών κεφαλαίων,
– τους τόκους ιδίων κεφαλαίων,
– την αυτοχρηματοδότηση νέων επενδύσεων, αναγκαίων για τη συνέχιση της δραστηριότητάς της,
– την πληρωμή των φόρων που αναλογούν στα αποτελέσματά της και
– τη διάθεση κερδών.
| 9. | Μικτά αποτελέσματα | = (%) |
| Κόστος πωλήσεων αποθεμάτων και υπηρεσιών |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει το ποσοστιαίο μέγεθος του μικτού κέρδους επί του κόστους πωλήσεων. Χρησιμοποιείται στην εφαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής, καθώς επίσης και στην εφαρμογή των αγορανομικών διατάξεων, όταν τα είδη της οικονομικής μονάδας ελέγχονται αγορανομικά.
| 10. | Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών | = (%) |
| Ίδια κεφάλαια |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει την ανακύκλωση των ιδίων κεφαλαίων κατά τη διάρκεια της χρήσεως.
Η ανακύκλωση αυτή, σε συνδυασμό με το περιθώριο κέρδους, προσδιορίζει την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων, σύμφωνα με όσα αναφέρονται για τον παραπάνω αριθμοδείκτη 7.
| 11. | Κόστος πωλήσεων αποθεμάτων | = (%) |
| Μέσος όρος αποθεμάτων περιόδου |
Ο αριθμοδείκτης αυτός, ο οποίος καλείται και δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων, απεικονίζει το βαθμό ανακυκλώσεως των αποθεμάτων κατά τη διάρκεια της χρήσεως.
Για την κατάρτιση του παραπάνω αριθμοδείκτη από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνεται υπόψη ότι ο δείκτης αυτός διαφέρει από μονάδα σε μονάδα ανάλογα με τον κλάδο στον οποίο ανήκει και ανάλογα με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνονται οι προμήθειες ή η παραγωγή των αποθεμάτων. Είναι δείκτης μεγάλης σημασίας για τις διοικήσεις των οικονομικών μονάδων, οι οποίες, μέσω αυτού, παρακολουθούν τον ορθό προγραμματισμό των παραγγελιών αποθεμάτων και την υλοποίηση των αποφάσεών τους σχετικά με τη δέσμευση του απασχολούμενου κεφαλαίου.
| 12. | Νέες επενδύσεις | = (%) |
| Περιθώριο αυτοχρηματοδοτήσεως |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει το βαθμό καλύψεως των νέων επενδύσεων της οικονομικής μονάδας από τους ετήσιους πόρους της εκμεταλλεύσεώς της. Από τον ίδιο δείκτη φαίνεται η προσπάθεια επεκτάσεως, ανανεώσεως και εκσυγχρονισμού των μέσων δράσεως της οικονομικής μονάδας, όταν οι νέες επενδύσεις υπερβαίνουν και αυτό το περιθώριο αυτοχρηματοδοτήσεως.
| 13. | Υποχρεώσεις προς προμηθευτές |
Χ 360 = ημέρες |
| Αγορές αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει σε ημέρες το μέσο όρο προθεσμίας εξοφλήσεως των οφειλών της οικονομικής μονάδας προς τους προμηθευτές της, κατά την ημέρα κλεισίματος του ισολογισμού.
Για την κατάρτιση του παραπάνω αριθμοδείκτη από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνονται οι εξής αρχές:
– Ο μέσος όρος προθεσμίας ποικίλλει, ανάλογα π.χ. με τον τομέα δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας ή την εποχή, δεδομένου ότι υπολογίζεται επί του ποσού των αγορών σε μια ορισμένη περίοδο και όχι επί του μέσου όρου της χρήσεως.
– Βασικά, για τις εποχιακές οικονομικές μονάδες, σχηματίζεται μετά από συσχέτιση του μέσου ύψους, π.χ. μηνιαίου ή τριμηνιαίου, των υποχρεώσεων από αγορές αποθεμάτων και υπηρεσιών προς εκείνο της αξίας των αγορών αποθεμάτων και υπηρεσιών της ιδίας περιόδου.
– Η αξία του εκτιμάται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι η καθυστέρηση εξοφλήσεως των υποχρεώσεων προς τους προμηθευτές περιορίζει μεν τη χρηματική στενότητα για την οικονομική μονάδα, συγχρόνως όμως η καθυστέρηση αυτή δείχνει και το βαθμό εξαρτήσεώς της από τους προμηθευτές, ο οποίος, αν είναι υψηλός, είναι δυνατό να την οδηγήσει σε οικονομικές δυσχέρειες, στην περίπτωση που οι προμηθευτές αυτοί αλλάξουν πολιτική απέναντί της.
| 14. | Απαιτήσεις από πελάτες |
Χ 360 = ημέρες |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών με πίστωση |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει σε ημέρες το μέσο όρο προθεσμίας εισπράξεως, ή διακανονισμού με γραμμάτια εισπρακτέα, των απαιτήσεων της οικονομικής μονάδας από τους πελάτες της, κατά την ημέρα κλεισίματος του ισολογισμού.
Για την κατάρτιση του παραπάνω αριθμοδείκτη από τις οικονομικές μονάδες και την αξιολόγησή του λαμβάνεται υπόψη ότι ο μέσος όρος προθεσμίας ποικίλλει, ανάλογα π.χ. με τον τομέα δραστηριότητας ή τις συνθήκες αγοράς. Για τις εποχιακές οικονομικές μονάδες, ο αριθμοδείκτης αυτός σχηματίζεται μετά από συσχέτιση του μέσου μηνιαίου ύψους των πιστώσεων που παραχωρήθηκαν προς πελάτες, προς το μέσο μηνιαίο ποσό των πωλήσεων κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου.
| 15. | Απαιτήσεις από πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών |
Χ 360 = ημέρες |
| Πωλήσεις αποθεμάτων και υπηρεσιών |
Ο αριθμοδείκτης αυτός απεικονίζει σε ημέρες το μέσο όρο προθεσμίας εισπράξεως των απαιτήσεων της οικονομικής μονάδας (ανοικτών λογαριασμών και γραμματίων εισπρακτέων) από τους πελάτες της, κατά την ημέρα κλεισίματος του ισολογισμού ή κατά οποιαδήποτε άλλη ημερομηνία λήξεως δωδεκάμηνης περιόδου.
Comments
Comments are closed.