Ο κληρονόμος ή ο νόμιμος αντιπρόσωπός του (Ν.2961/2001 άρθρο 61).
2. Ποια είναι η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φόρου κληρονομιάς;
– Μέσα σε έξι μήνες, αν ο κληρονομούμενος πέθανε στην Ελλάδα,
– ή μέσα σε ένα χρόνο, αν ο κληρονομούμενος απεβίωσε στην αλλοδαπή
– ή μέσα σε ένα χρόνο αν οι κληρονόμοι ή οι κληροδόχοι διέμεναν κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου στην αλλοδαπή.
3. Μπορεί να παραταθεί η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φόρου κληρονομιάς;
Η παραπάνω εξάμηνη ή ετήσια προθεσμία μπορεί να παραταθεί για τρείς, κατ’ ανώτατο όριο, μήνες, με απόφαση του προϊσταμένου της αρμόδιας Δ.Ο.Υ., αν συντρέχουν αποχρώντες λόγοι (Ν. 2961/2001 άρθρα 62, 63 και 64).
4. Από πότε αρχίζει η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φόρου κληρονομιάς;
Η προθεσμία αυτή αρχίζει από:
– τον θάνατο του κληρονομουμένου ή
– τη δημοσίευση της διαθήκης ή
– τη δημοσίευση της τελεσίδικης απόφασης που κηρύσσει την αφάνεια ή
– τον θάνατο του υπόχρεου σε δήλωση, αν αυτός δεν υπέβαλε δήλωση ή
– τον διορισμό των κηδεμόνων σχολαζουσών κληρονομιών, των εκτελεστών διαθήκης, των συνδίκων πτώχευσης ή
– την αναγνώρισή τους, σε περίπτωση κληρονόμων σχολάζουσας κληρονομίας
5. Ο νόμος επιτρέπει να μετατεθεί η έναρξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης του φόρου κληρονομιάς;
(Μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης από το νόμο)
Κατ’ εξαίρεση, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται:
α) ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΥ: Κατά το χρόνο πλήρωσης της αίρεσης ή λήξης της προθεσμίας, όταν το δικαίωμα του κληρονόμου ή κληροδόχου ή η κτήση στοιχείων κληρονομιάς ή κληροδοσίας εξαρτάται από αναβλητική και όχι καθαρά εξουσιαστική αίρεση ή προθεσμία. Αν τα αντικείμενα περιέλθουν στη νομή του δικαιούχου πριν από την πλήρωση της αίρεσης ή τη λήξη της προθεσμίας, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται κατά το χρόνο αυτόν.
β) ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΙΚΙΑΣ: Κατά το χρόνο της με οποιονδήποτε τρόπο λήξης της επιδικίας, όταν τα αντικείμενα της κτήσης είναι κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου επίδικα και ο δικαιούχος δεν έχει τη νομή αυτών. Αν αυτά περιέλθουν στη νομή του δικαιούχου πριν από τη λήξη της επιδικίας, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται κατά το χρόνο αυτόν.
γ) ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΙΚΙΑΣ (ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ): Κατά το χρόνο της με οποιονδήποτε τρόπο λήξης της επιδικίας, όταν το δικαίωμα του κληρονόμου ή κληροδόχου κατέστη επίδικο, κατόπιν αμφισβήτησης του από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο και ο κληρονόμος ή κληροδόχος δεν έχει τη νομή των αντικειμένων της κτήσης. Αν τα αντικείμενα περιέλθουν στη νομή του κληρονόμου ή κληροδόχου που αξιώνει το δικαίωμα, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται κατά το χρόνο αυτόν.
δ) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥ: Κατά το χρόνο συμβιβασμού, όταν αυτός που αξιώνει κληρονομικό δικαίωμα έλαβε συμβιβαστικά μέρος της κληρονομικής περιουσίας ή άλλη οποιασδήποτε φύσης αποζημίωση και σε αντάλλαγμα παραιτήθηκε από την αξίωση του στην κληρονομιά.
ε) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΥΝΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΡΠΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΨΙΛΗ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ: Κατά το χρόνο της συνένωσης της επικαρπίας με τη ψιλή κυριότητα, όταν αντικείμενο της κτήσης είναι η ψιλή κυριότητα, εκτός από τις περιπτώσεις της παραγράφου 5 του άρθρου 16. (δηλαδή περιπτώσεις που φορολογείται η ψιλή κυριότητα με άλλες διατάξεις)
στ) ΣΤΑ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΑ: Κατά το χρόνο καθορισμού του ποσού ή του αντικειμένου των κληροδοτημάτων των άρθρων 1972, 1973 και 1974 του Α.Κ..
ζ) ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΕΒΑΡΗΜΕΝΟ: Κατά το χρόνο εκπλήρωσης από το βεβαρημένο της υποχρέωσης, όταν ο κληρονομούμενος υποχρεώνει τον κληρονόμο ή τον κληροδόχο σε παροχή, χωρίς να προσπορίζει σε άλλον δικαίωμα στην παροχή αυτή (Α.Κ. 1715).
η) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ: Κατά το χρόνο της αποποίησης της κληρονομιάς ή κληροδοσίας, γι’ αυτόν που έγινε δικαιούχος εξαιτίας αυτής της αποποίησης.
θ) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΝΕΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ: Κατά το χρόνο της εισόδου στην κληρονομιά των περιουσιακών στοιχείων που εισέρχονται σε αυτή μετά το θάνατο του κληρονομουμένου.
ι) ………………………………………………………
ια) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΕΝΝΟΜΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ: Κατά το χρόνο της οριστικής ρύθμισης των έννομων σχέσεων που απορρέουν από προσύμφωνο μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων από τον κληρονομούμενο. Το ίδιο ισχύει και σε παραχώρηση με εργολαβικό προσύμφωνο ακινήτου για ανοικοδόμηση.
ιβ) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ: Κατά το χρόνο απόδοσης από το Κράτος των κτημάτων που έχουν καταληφθεί από αυτό ως εγκαταλειμμένα, καθώς και αυτών που τελούν υπό μεσεγγύηση, ως ανήκοντα σε υπηκόους εχθρικών κρατών, εφόσον αυτά πριν από την κτήση είχαν καταληφθεί ως εγκαταλειμμένα ή είχαν τεθεί υπό μεσεγγύηση.
ιγ) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΑΡΣΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΩΝ: Κατά το χρόνο άρσης της απαγόρευσης, εφόσον πριν από την κτήση έχει απαγορευθεί με νόμο η εκποίηση των κτημάτων ή η σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων σε αυτά.
ιδ) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ: Κατά το χρόνο που θα γίνει δυνατή η είσπραξη του υπολοίπου του ποσού των απαιτήσεων της διάταξης της παραγράφου 2 του άρθρου 11, που δηλώνονται ως εν μέρει εισπράξιμες.
ιε) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ: Κατά το χρόνο είσπραξης, προκειμένου για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς και δικαιώματα για χρησιμοποίηση συγγραφικού υλικού, δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή εμπορικό σήμα.
ιστ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΛΟΔΑΠΗΣ, ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ: Κατά το χρόνο δημοσίευσης της απόφασης του δικαστηρίου που εγκρίνει τη λογοδοσία, προκειμένου για την περιουσία της αλλοδαπής, η οποία φορολογείται στην Ελλάδα. Αν τα αντικείμενα περιέλθουν στη νομή του δικαιούχου πριν από τη δημοσίευση της απόφασης, η φορολογική υποχρέωση γεννιέται κατά το χρόνο αυτόν.
ιζ) ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ: Κατά το χρόνο λήξης της δικαστικής εκκαθάρισης της κληρονομιάς, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1913 έως και 1922 του Α.Κ..
ιη) ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΛΗΞΗΣ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΘΑΝΑΤΟΥ: Κατά το χρόνο λήξης της πτωχευτικής διαδικασίας, σε περίπτωση θανάτου του πτωχεύσαντα. Για τα κληρονομιαία στοιχεία που μεταβιβάζονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της πτώχευσης επιδίδεται δήλωση και καταβάλλεται ο φόρος που αναλογεί. Μετά το τέλος της πτωχευτικής διαδικασίας, γίνεται οριστική εκκαθάριση του φόρου σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 100.
ιθ) ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΑ: Κατά το χρόνο απόδοσης ή παραχώρησης των ακινήτων ή καταβολής του χρηματικού ανταλλάγματος σε δικαιούχους κληρονόμους πολιτικού πρόσφυγα κατά τις διατάξεις του ν.1540/1985 (ΦΕΚ 67 Α’). Αντικείμενο φορολογίας, στην περίπτωση αυτή, είναι το ακίνητο που αποδίδεται ή παραχωρείται ή το χρηματικό αντάλλαγμα, μείον το ποσό της εισφοράς. (Ν.2961/2001 άρθρο 7)
6. Ο έφορος έχει το δικαίωμα να μεταθέτει την έναρξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης του φόρου κληρονομιάς;
(Μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης από τον έφορο)
1. Η φορολογική υποχρέωση για όλα ή μερικά από τα περιουσιακά στοιχεία μπορεί να μετατίθεται σε μεταγενέστερο χρόνο από αυτόν που ορίζεται στα άρθρα 6 και 7, με απόφαση του προϊσταμένου της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) Αν τα αντικείμενα της κτήσης κατέστησαν επίδικα μετά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου ή αν υφίσταται νομικό κώλυμα για την ελεύθερη διάθεση των αντικειμένων αυτών ή είναι δεσμευμένα στην αλλοδαπή και εφόσον στις περιπτώσεις αυτές ο υπόχρεος σε φόρο δεν βρίσκεται στη νομή ή αν τα αντικείμενα της κτήσης κατέστησαν επίδικα πριν ή μετά το θάνατο του κληρονομουμένου ή υφίσταται νομικό κώλυμα για την ελεύθερη διάθεση αυτών ή το δικαίωμα της κτήσης είναι επίδικο και εφόσον στις περιπτώσεις αυτές ο υπόχρεος σε φόρο βρίσκεται μεν στη νομή των αντικειμένων, αλλά λόγω του απροσόδου ή της μικρής προσόδου αυτών αδυνατεί να καταβάλει το φόρο. Ειδικά, σε περίπτωση αντικειμένων μικρής προσόδου, η μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης μπορεί να αφορά μέρος ή ποσοστό αυτών.
Αν τα αντικείμενα της κτήσης λόγω κληρονομιάς βρίσκονται στην αλλοδαπή
β) Αν τα αντικείμενα της κτήσης βρίσκονται στην αλλοδαπή και ο υπόχρεος σε φόρο, μέσα στις υφιστάμενες προθεσμίες για υποβολή δήλωσης, δεν γνώριζε ότι αυτά περιήλθαν σε αυτόν ήτα έλαβε στην κατοχή του μετά την παρέλευση των προθεσμιών αυτών.
2. Η μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης, κατά τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου, γίνεται με αίτηση του υπόχρεου σε φόρο, η οποία υποβάλλεται πριν από τη λήξη του λόγου που συνιστά τη μετάθεση και εντός πενταετίας, που αρχίζει από τη λήξη της προθεσμίας για υποβολή δήλωσης και σε κάθε περίπτωση πριν από την κοινοποίηση πράξης επιβολής του φόρου.
3. Η μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης κατά την παράγραφο 2, δεν μπορεί να γίνει σε χρόνο κατά τον οποίο δεν υφίσταται ο λόγος που δικαιολογεί τη μετάθεση της προθεσμίας αυτής.
Επιτρέπεται η προσφυγή ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων
4.Κατά της απόφασης του προϊσταμένου της αρμόδιας δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας για τη μετάθεση ή όχι του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης, επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων. (Ν.2961/2001 άρθρο 8)
7. Ποια δικαιολογητικά απαιτούνται κατά την υποβολή δηλώσεων φόρου κληρονομιάς;
α) Ληξιαρχική πράξη θανάτου
β) αντίγραφο διαθήκης
γ) κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό της αρμόδιας δημοτικής ή κοινοτικής αρχής περί του είδους και του βαθμού συγγενείας προς τον κληρονομούμενο
δ) πιστοποιητικό του Γραμματέα του Ειρηνοδικείου περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης ή περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής
ε) πιστοποιητικό για την ηλικία του επικαρπωτή, όταν για τον προσδιορισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η ηλικία του
στ) έγγραφο νομιμοποιήσεως, σε περίπτωση πληρεξουσίου
ζ) τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης
η) αποδεικτικά χρεών της κληρονομιάς (Ν. 2961/2001 άρθρο 67).
8. Ποια είναι αρμόδια Δ.Ο.Υ. για την παραλαβή δηλώσεων φόρου κληρονομιάς;
• Η Δ.Ο.Υ. της κατοικίας του κληρονομουμένου ή
• Η Δ.Ο.Υ. Κατοίκων Εξωτερικού, αν ο κληρονομούμενος ήταν κάτοικος αλλοδαπής.
• Αν όμως ο κληρονομούμενος είχε την κατοικία του στην αλλοδαπή, αλλά πέθανε στην Ελλάδα, αρμόδια είναι η Δ.Ο.Υ. του τόπου θανάτου.
Ως κατοικία του κληρονομουμένου θεωρείται αυτή που προκύπτει από τον ΑΦΜ αυτού (άρθρο 66).