Λύση και οριστικό «κλείσιμο» επιχείρησης

Τα νομικά βιβλία μας λένε με ποιους τρόπους λύεται μια εταιρία (π.χ. πάροδος διάρκειας, καταγγελία, συμφωνία των εταίρων). Μας λένε επίσης ότι «μετά τη λύση της εταιρίας ακολουθεί το στάδιο της εκκαθάρισης». Και μετά τι γίνεται; Πώς παύει οριστικά να υπάρχει μια εταιρία όχι μόνο για το εταιρικό δίκαιο, αλλά για το ευρύτερο «νομικό σύμπαν», για τη ΔΟΥ, τους ασφαλιστικούς φορείς, τα επιμελητήρια, και κυρίως, πώς και πότε παύει αυτή να παράγει συνέπειες (υποχρέωση υποβολής φορολογικών δηλώσεων, δηλώσεων ΦΠΑ, καταβολής εισφορών κ.ο.κ.) για τους εμπλεκομένους με αυτήν;

Το πρόβλημα ανακύπτει, γιατί, ενώ κατά τη σύσταση της εταιρίας υπάρχει κατά κανόνα μια ομάδα ανθρώπων (και κάποια περιουσία ταγμένη προς το σκοπό αυτό!) οι οποίοι ασχολούνται πρόθυμα και με κάθε επιμέλεια με την ολοκλήρωση όλων των απαιτούμενων διαδικασιών, προκειμένου η εταιρία να ξεκινήσει να λειτουργεί, αντίθετα, η λύση της εταιρίας κρύβει λίγο – πολύ μια μικρή ανθρώπινη «τραγωδία»: σημαίνει σε κάθε περίπτωση ότι τα πράγματα δεν πήγαν καλά, ότι χρήματα πλέον δεν υπάρχουν και ότι οι εταίροι (και κατ’ επέκταση όλοι όσοι είχαν την τύχη της εταιρίας στα χέρια τους, διαχειριστές, λογιστές, υπάλληλοι κ.ο.κ.) αδιαφορούν πλέον γι’ αυτήν. Και, συχνά, οι άνθρωποι αυτοί αμελούν να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες για το οριστικό «κλείσιμο» της εταιρίας, ούτως ώστε να πάψει αυτή να υπάρχει. Πολλές φορές υπογράφεται απλά κάποιο συμφωνητικό λύσης, το οποίο δεν κατατίθεται πουθενά και ξεχνιέται σε κάποιο συρτάρι. Οι εταίροι μένουν ήσυχοι, με την ιδέα ότι έλυσαν την εταιρία και δεν έχουν πια μεταξύ τους υποχρεώσεις. Ωστόσο, η εταιρία παραμένει ζωντανή και γεννά νομικές υποχρεώσεις προς τρίτους, λ.χ. το Δημόσιο ή τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Οι πρώην εταίροι το βρίσκουν αυτό μπροστά τους, μόλις χρειαστούν ασφαλιστική ή φορολογική ενημερότητα, για να διεκπεραιώσουν κάποια υπόθεσή τους. Τότε έκπληκτοι μαθαίνουν ότι δεν μπορούν να πάρουν ενημερότητα, γιατί οφείλουν χρήματα στη Δ.Ο.Υ. ή στο Ε.Τ.Α.Α. π.χ., λόγω της συμμετοχής τους στην παλιά τους εταιρία, η οποία δεν λύθηκε, αλλά ζει και βασιλεύει!

Να σημειωθεί εδώ ότι μιλάμε για την περίπτωση που το λεγόμενο στάδιο της εκκαθάρισης είναι σχετικά απλό και έχει ήδη διεκπεραιωθεί λογιστικά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αν η εταιρία εξακολουθεί να έχει χρέη και αντιδικίες με τρίτους, μπορεί να παραμείνει για χρόνια στο σημείο αυτό και να μην μπορεί να κλείσει οριστικά (κι αν κλείσει, μπορεί να αναβιώσει).

Πώς λοιπόν ξεμπλέκει κάποιος με μια Ο.Ε. και πότε παύει αυτή οριστικά να υπάρχει έναντι πάντων; Να ποια είναι τα απαιτούμενα βήματα (να σημειώσουμε ότι σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η συνδρομή ενός λογιστή):

Να σημειώσουμε ότι ο επιχειρών να κλείσει οριστικά μια εταιρία συχνά θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα φαύλο κύκλο, κάπου μεταξύ των ανωτέρω βημάτων: π.χ. το ΕΤΑΑ δεν θα δέχεται ότι η εταιρία έχει κλείσει, αν δεν δει το ανάλογο έγγραφο από την εφορία, το οποίο η εφορία δεν θα δίνει, αν δεν λάβει το αποδεικτικό του ΕΤΑΑ κ.ο.κ.

Να αναφέρουμε, τέλος, ότι πολύς λόγος έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται για την απλοποίηση της διαδικασίας σύστασης μιας εταιρίας. Όμως, για τη διευκόλυνση κάποιου, που θέλει να κάνει επενδύσεις στην Ελλάδα, φρονούμε ότι εξίσου σημαντική θα ήταν και η απλοποίηση της διαδικασίας λύσης μιας εταιρίας, η οποία μπορεί να φαίνεται απλή με αυτά τα λίγα «βήματα» που παρουσιάσαμε, στην πραγματικότητα όμως είναι μια «probatio diabolica» που απαιτεί πολύ ενέργεια, χρόνο και χρήμα, από μια εταιρία που έχει ουσιαστικά «τελειώσει» και δεν παράγει πια πλούτο (ώστε να μπορεί και να πληρώνει τις εισφορές και τα πρόστιμα που της ζητούνται). Είναι ευκταίο, de lege ferenda, να απλοποιηθεί και η διαδικασία αυτή, που θα απελευθερώνει σύντομα και με μικρότερο κόστος, τους ανθρώπους που θέλουν να απαλλαγούν από μια απρόσφορη οικονομική δραστηριότητα, για να μπορέσουν οι ίδιοι να καταπιαστούν με κάτι άλλο, πιθανώς επιτυχέστερο και πιο προσοδοφόρο.